مقاله در مورد ایمنی و بهداشت محیط کار با word
مقاله در مورد ایمنی و بهداشت محیط کار با word دارای 136 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله در مورد ایمنی و بهداشت محیط کار با word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله در مورد ایمنی و بهداشت محیط کار با word،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله در مورد ایمنی و بهداشت محیط کار با word :
ایمنی و بهداشت محیط کار
تاریخچه:
بشر از زمانی که خود را شنا خته، در پی تلاش و فعالیت بوده و طبیعتاً در مسیر زمان، تحولاتی را پشت سر گذاشته است.
در دورههایی که زندگی بشر از شکار و صید و یا کشاورزی تأمین میشده، به سبب سادگی ابزار، عوارض وابسته به شغل (ایمنی و بهداشت محیط کار) ناچیز بوده است و در اکثر موارد از چند خراش یا زخم ساده یا حدا کثر شکستگی اعضاء تجاوز نمیکرده است، ولی بتدریج که صنعت پیشرفت کرد و نیروی محرکه مکانیکی و الکتریکی بوجود آمد، خطرا
ت نیز به همان نسبت افزایش یافت.
با وقوع انقلاب صنعتی در سالهای بین 1760 تا 1830 در انگلستان و سرایت آن به دیگر کشورهای اروپایی، نیروی محرکه مکانیکی و الکتریکی وبوجود آمد با گسترش اختراعات و اکتشافات به تدریج کارهای دستی، ماشینی شد.
استفاده از انرژیهای ماهیچهای، حیوانات، باد و جریان آب به حداقل رسید و استفاده از انرژی جریان الکتریسیته، انرژی بخار (از طریق ماشین بخار و توربین بخار) و انرژی سوخت (گازهای ناشی از سوخت بنزین و گازوئیل) افزایش یافت و جایگزین آنها شد.
انقلاب صنعتی با اختراع ماشین بخار (1782) توسط «جیمز وات» آغاز شد و جهشی در صنایع نساجی و به دنبال آن در صنایع دیگر در انگلستان ایجاد کرد. سپس با اختراع وسایل ماشینی متعدد (به منظور تغییر و تبدیل انرژی) به سرعت در تمام اروپا و آمریک او بعد هم در نقاط دیگر جهان گسترش یافت.
در نتیجه انقلاب صنعتی و اختراع و تکامل ماشینهای تولید جدید، محیط کار از خانهها و کارگاههای کوچک به کارخانهها کشانده شد و صنعت چهره جدیدی به خود گرفت.
هرچند انقلاب صنعتی برای انسان آسایش زیادی در زندگی به همراه آورد و باعث گسترش پیشرفت در کلیه مظاهر و شؤون حیات شد، لیکن این دگرگونیها جنبههای منفی نیز به دنبال داشت که مهمترین آنها حوادث صنعتی، سروصدا، آلودگی محیط زیست و آلودگی هواست.
درباره پیشگیری از حوادث صنعتی بایستی اذعان داشت که بشر با قیمتی گزاف و دردناک تجربه اندوزی کرده است. اوایل قرن نوزدهم با اوج انقلاب صنعتی و ورود ماشین در عرصه تولید، تغییرات شگرف، وسیع و همه جانبهای در شیوه زندگی و اوضاع اقتصادی، صنعتی، اجتماعی و فرهنگی مردم جهان پدیدار شد.
اولین قانون کار را فرانسه در خصوص کارخانهها و کارگاههایی که ار انرژی مکانیکی استفاده مینمودند و یا کار بطور مداوم در آنها صورت میگرفت، مدون ساخت و همین قانون یک نظام بازرسی را در کارخانههایی که دارای 20 کارگر بودند پیشبینی نمود، معذالک قوانین لازم در خصوص حفاظت فنی و واقعی کلمه تا سال 1839 تدوین نگردید.
در بخشنامهای به تاریخ 28 مه 1845 وزیر کشور و دارایی پروس توصیه نمودند که برای کارخانهها بازرسان طبی تعیین شود. در سال 1853 برای مراکز صنعتی دوسلدرف- اکس لاشاپل و آرنسبرگ، بازرسانی از سوی دولت، انتخاب و موظف شدند که به امور حفاظتی و نیز سلامت کارگران جوان رسیدگی کنند.
حمایت عمومی از کارگران، در مقابل حوادث و بیماریهای ناشی از کار، با تدوین قوانینی بوسیله کنفدراسیون آلمان شرقی در سال 1869 تأمین شد و سپس در سال 1872 یک نظام بازرسی حفاظت و بهداشت کار بطور کلی، در پروس و تقریباً در همان دوره در ایالات صنعتی ساکس و باد بوجود آمد.
به موجب قانون امپراطوری مصوب 15 ژوئیه 1878، بازرسی کارخانهها در کلیهایالات آلمان اجباری گردید. قوانین مربوط به بیمه حوادث ناشی از کار - که در چهارچوب آن نظام انجمنهای و بیمه حوادث بوجود آمد- در سال 1884 تدوین گردید.
انجمن ژاپنی برای رفاه در صنایع که در سال 1928 تأسیس شد، یکی از قدیمیترین سازمانهای موجود در آسیا میباشد و به دنبال آن انجمن هندی برای حفاظت که در سال 1931 تأسیس شد. در کشور استرالیا شورای ملی برای حفاظت و انجمن گال جدید جنوبی، فعالیتهای خود را از سال 1927 آغاز کردهاند.
شاید در صنعت معدن بیشتر از هر رشته دیگر در زمینه حفاظ
ت تحقیقات به عمل آمده باشد. انفجار گاز و غبار، موارد حریق، تأسیسات برقی از مسائلی هستند که درباره آنها کارهای زیادی صورت گرفته است. بطور کلی صنعت از تحقیقات مربوط به محصولات شیمیایی و مصالح ساختمانی، مواد استخراجی، ماسکهای تنفسی و غیره استفاده شایانی نموده است. به عنوان نمونه مؤسسات تحقیقی میتوان مؤسسات زیر را نام برد:
1- انجمن صاحبان صنایع بلژیک
2- انستیتو «فدرال» برای آزمایش مواد و مصالح
3- انستیتوی «بوخوم» در خصوص تحقیقات راجع به سیلیکوز در جمهوری فدرال آلمان
4- مرکز مطالعات و تحقیقات در خصوص صنعت زغال در فرانسه (صنعت ملی شده)
5- استیتوی ملی ایتالیا برای پیشگیری از حوادث
6- انستیتو حفاظت در معادن شفلید انگلستان
7- دفتر معادن در ایالات متحده آمریکا
سازمان بینالمللی کار (I.L.O)
«International Labour Organisation»
سازمان بینالمللی کار در سال 1919 به موجب ماده 13 «قرارداد صلح ورسای» تأسیس شد و 42 کشور به عضویت آن درآمدند. هدف از تأسیس این سازمان، استقرار عدالت اجتماعی، آزادی و امنیت اقتصادی و ایجاد فرصتهای مساوی برای مردم همه کشورها بوده است.
سازمان بینالمللی کار در حقیقت یکی از قدیمیترین مؤسسات بینالمللی است که گرچه پس از اولین جنگ جهانی ایجاد شد، بعد از جنگ جهانسوز و خانه خراب کن جهانی دوم نیز همچنان پابرجا باقی ماند و در سال 1946 بصورت یکی از سازمانهای تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد درآمد.
این سازمان، تنها تشکیلات بینالمللی است که در کار و فعالیت آن نه تنها نمایندگان دولتها، بلکه نمایندگان کارگران و کارفرمایان نیز از سراسر دنیا شرکت میکنند، و این سه جانبه بودن باعث میشود که فعالیتهایش به واقعیتهای روزمره دنیای امروز نزدیک شود.
وظایف سازمان بینالمللی کار
وظایف سازمان بینالمللی کار در کنفرانسی که در سال 1944 در فیلادلفیا تشکیل شد، به شرح زیر مورد تأکید قرار گرفت:
سازمان بینالمللی کار موظف است که در کشورهای مختلف جهان برنامههایی را به منظور تأمین هدفهای زیر تشویق نماید:
1) اشتغال تام و بالا بردن سطح زندگی.
2) بکار گماردن کارگران در مشاغلی که رضایت خاطر، کاردانی و مهارت خویش را در آنها ابراز و تا سر حد امکان به تأمین رفاه و آسایش عمومی خدمت کنند.
3) ایجاد تضمینهای لازم برای عموم کارگران ذینفع، از نظر امکانات آموزشی و ایجاد وسایل به منظور تسهیل نقل و انتقال کارگران و همچنین مهاجرت آنها.
4- تأمین امکاناتی برای عموم افراد، به ترتیبی که از ترقیات حاصل در موارد مربوط به دستمزد و درآمد، مدت کار و دیگر شرایط کار بطور عادلانه بهرهمند شوند و همچنین تأمل حداقل دستمزد و معاش برای عموم اشخاصی که شغلی دارند و نیاز به حمایت دارند.
5- شناسایی واقعی حق مذاکره و انعقاد پیمانهای دسته جمعی و همکاری کارفرمایان و کارگران در بهبود مداوم نحوه کار و تولید و همچنین همکاری کارگران و کارفرمایان در تنظیم و اجرای سیاستهای اجتماعی و اقتصادی.
6- توسعه مقررات تأمین اجتماعی، به منظور تأمین درآمدی حتمی برای عموم اشخاصی که به این حمایت احتیاج دارند و همچنین تأمین معالجات پزشکی کامل.
7- حمایته کافی و کامل از زندگی و سلامت کارگران در کلیه مشاغل.
8- حمایت از کودکان و مادران.
9- حمایت از تأمین غذا و مسکن مناسب و وسایل تفریحی و فرهنگی.
10- بوجود آوردن امکانات برابر در امور آموزشی و حرفهای.
در زمینه محیط و شرایط کار و حفاظت در کار، سازمان بینالمللی کار وظایف زیر را انجام میدهد:
1- بهبود امور حفاظت و بهداشت در محیط کار، جلوگیری از امراض و حوادث ناشی از کار و کنترل خطرهای محیط.
2- ایجاد و تقویت مؤسسات تخصصی، مانند: مؤسسههای ملی کار، آزمایشگاههای بهداشت صنعتی، مراکز بهداشت و حفاظت کار و بخشهای آموزش حفاظت.
3- رسیدگی به مسائل مربوط به زمان کار (حداکثر کار قانونی، اضافه کار، کار نوبتی و شب کار) و مسائل پزشکی، اقتصادی و اجتماعی آنها.
4- تعیین محتوای مشاغل.
5- کمک به گزینش تکنولوژی مناسب، به عنوان وسیلهای جهت بهبود و حفاظت شرا یط و محیط کار.
6- خدمات رفاهی برای کارگران (بویژه مسکن، تغذیه، بهداشت و آموزش).
7- تهیه متون مربوط به مطالعات فنی.
8- کمک مستقیم به دول، از طریق اعزام کارشناسان، اعطای بورس، تهیه تجهیزات، تنظیم و طرح آئیننامهها و ارسال اطلاعات و غیره.
9- کمک به سازمانهای محلی حفاظتی و بهداشت کار و مراکز تحقیقات و انجمنهای کارفرمایی و سندیکاهای کشورهای مختلف.
ساختار و نحوه کار سازمان بینالمللی کار
سازمان بینالمللی کار دارای سه رکن اصلی است:
1- کنفرانس بینالمللی کار
2- هیئت مدیره
3- دفتر بینالمللی کار
که فعالیتهای این سازمان از طریق این
سه رکن انجام میپذیرد.
کنفرانس بینالمللی کار که هر سال تشکیل جلسه میدهد، یکی از مجالس جهانی است که در آن مسائل اجتماعی و مشکلات مربوط به بحث گذاشته میشود و استانداردهای بینالمللی کار و اهداف کلی سازمان بینالملی کار در این اجلاس تعیین میگردد. هر دو سال یک با ر،کنفرانس اقدام به تصویب برنامه کار سازمان بینالمللی کار در این اجلاس تعیین میگردد. هر دو سال یک بار، کنفرانس اقدام به تصویب برنامه کار سازمان بینالمللی کار و تعیین بودجه پرداختی کشورهای عضو مینماید. هر عضو (کشور) میتواند با چهار نماینده در کنفرانس شرکت کند. دو نماینده دولت یک نماینده کارفرما و یک نماینده کارگر. هر نماینده حداکثر میتواند دو مشاور فنی نیز همراه داشته باشد که البته مشاورین حق رای نخواهند داشت.
در فاصله هر اجلاس، هدایت امور سازمان بینالمللی کار، به عهده هیئت مدیره میباشد. هیئت مدیره از 28 نماینده دولت، 14 نماینده کارگری و 14 نماینده کارفرمائی ترکیب مییابد و معمولاً هر سال سه دوره اجلاسیه تشکیل میشود.
دفتر بینالمللی کار که مقر آن در «ژنو» است، دبیرخانه سازمان محسوب میشود. این دفتر همچنین فعالیتهای لازم برای همکاری فنی را هماهنگ میکند و مرکزیت تحقیقات و انتشارات را بعهده دارد. بیش از سه هزار کارمند دفتر بینالمللی کار، دارای صدها ملیت مختلف، در ژنو و در مناطق مختلف دنیا کار میکنند.
عضویت در سازمان بینالمللی کار
هر کشوری که عضو سازمان ملل متحد باشد، میتواند با قبول اساسنامه سازمان بینالمللی کار به عضویت آن سازمان درآید. برای کشورهایی که عضو سازمان ملل نیستند، عضویت در سازمان بینالمللی کار منوط به تصویب کنفرانس بینالمللی کار، با اکثریت دو سوم آرای نمایندگان دولتهاست.
کشور ما از بد ون تأسیس سازمان بینالمللی کار، یعنی از سال 1919 میلادی، عضو سازمان مزبور شد و تاکنون مقاوله نامههای زیادی را که همه آنها ارتباط با موازین اساسی حقوق بشر دارد، مورد تصویب قرار داده و الحاق خود را به آنها اعلام داشته است. در سال 1945 برای نخستین بار هیئت نمایندگی کاملی از جانب ایران در کنفرانس بینالمللی کار شرکت کرد و با تأسیس وزارت کار، روابط بین سازمان بینالمللی کار و ایران به نحو گستردهتر و فعالتری ادامه یافت.
کمکهای اولیه به هنگام برقگرفتگی
هنگامی که شخص قسمت برق دار را لمس کرد اگر ولتاژ از حد معینی بالاتر باشد ممکن است حادثه جدی و مرگآوری روی دهد. عواملی که تعیینکننده شدت برقزدگی میباشند عبارتند از: مقاومت الکتریکی بدن، مقدار، مدت، نوع (متناوب یا دائم) و فرکانس جریان و همچنین مسیری که جریان در بدن طی میکند.
در بیشترین حوادث ناشی از برقگرفتگی جریان از ناحیه سینه شخص عبور میکند و اگر مقدار جریان 20 تا 40 میلی آمپر باشد ماهیچه سینه در حالت انقباض باقی میماند و تنفس متوقف میگردد. قطع نفس میتواند باعث خفگی و مرگ در مدت چند دقیقه گردد. اگر جریان برق در مدت زمان 2 یا 3 دقیقه قطع شود تنفس خود به خود آغاز و مصدوم به سرعت بهبود مییابد.
اختلال در ضربان و ایستایی قلب یکی دیگر از عوارض عبور جریان (به مقدار
100 میلی آمپر یا بیشتر) از ناحیه سینه میباشد. در چنین حالتی ضربان قلب و جریان خون متوقف میگردد.
هر قدر مصدوم زمان بیشتری با قسمت
های برقدار در تماس باشد عواقب حادثه وخیمتر است. بنابراین قطع سریع برق بسیار اساسی است.
نشانههای مرگ بالینی بر اثر شوک الکتریکی عبارتند از:
الف: قطع گردش خون بر اثر اختلال یا ایستایی قلب.
ب: خفگی بر اثر انقباض ماهیچههای سینه.
ج: قطع مزمن نفس به سبب عبور جریان.
قطع نفس ممکن است قطع گردش خون را بغرنجتر کند. بنابراین در تمام حا
لات بیدرنگ تنفس مصنوعی مؤثر آغاز و تا تنفس مجدد مصدوم ادامه مییابد.
اگر گردش خون متوقف شده باشد ماساژ خارجی قلب میتواند خون را مجدداً به جریان اندازد.
هنگام انجام ماساژ خارجی قلب، هر بار پس از فشار، دستهای خود را از روی سینه مصدوم بردارید تا قلب از خون پر شود. برای این که خون از رگها آسانتر به قلب جریان یابد، پاهای مصدوم را 5/0 متر بالاتر از سر او قرار دهیم.
باید توجه داشت که ماساژ خارجی قلب سبب بازگشت ضربان قلب نمیگردد، بلکه باعث گردش خون در بدن میشود. به همین دلیل ماساژ قلب تا زمانی که کمکهای پزشکی فراهم شود ادامه مییابد.
در هر قسمت یا بخش یا کارگاه باید یک جعبه دارو و وسایل کمکهای اولیه وجود داشته باشد و در هر شیفت شخص مسئول وضعیت و تکمیل بودن جعبه دارو و کمکهای اولیه را زیر نظر داشته باشد.
عوامل فیزیکی زیانآور محیط کار:
عوامل و شرایط فیزیکی محیط کار عبارت از مجموعه عوامل و شرایط قابل درک بوسیله حواس پنجگانه است که جزئی از محیط فیزیکی کار را تشکیل میدهند علاوه بر جا و مکان و وسایل و ابزار کار مورد نیاز کارکنان عواملی نظیر روشنایی گرما، سرما، رطوبت، صدا و غیره نیز بطور مستقیم یا غیرمستقیم در بازدهی کار مؤثر میباشند.
1) جا و مکان وسایل و تجهیزات
محیط کار در مسأله حفاظت، عامل روانی مهمی است. استقرار کارکنان در مکان و فضای مناسب و دسترسی آنان به لوازم مورد نیاز یکی از ضروریات محیط کار است.
تنگی و کوچکی فضای محیط کار و فشردگی افراد در یک محل کوچک، علاوه بر آنکه شوق و علاقه و روحیه کارگران را از میان میبرد آنها را معذب میکند و در بسیاری از موارد ممکن است سوانح ناگواری در محیط کار بوجود آورد با توجه به نوع کار وظایف و مسئولیتهای محوله و انواع مشاغل، فضای کار تفاوت خواهد داشت. استفاده از وسائل و تجهیزات از قبیل میز، صندلی، مبل، تلفن و غیره در محیط کار با توان مالی و فضای مورد استفاده و شکل ساختمانهای مورد بهرهبرداری واحدهای سازمان ارتباط پیدا میکند. لذا در انتخاب و تخصیص وسایل و تجهیزات باید نکات زیر مورد توجه قرار گیرد:
الف: لازم است از وسایل موجود حداکثر استفاده به عمل آید و حتیالمقدور از ایجاد و صرف هزینه برای خرید وسایل و اثاثیه خودداری شود. در عین حال باید به کیفیت وسایل و تجهیزات نیز توجه کافی مبذول شود و در صورت فرسودگی و از کارافتادگی فوراً از رده خارج میشود.
ب: ابزاری که در دسترس هر فرد در هر شغلی قرار داده میشود باید دقیقاً با احتیاجات شغلی او تطبیق داده شود تا به این وسیله امکان استفاده از انواع ابزار و وسایل مورد نیاز محقق شود.
ج: برای استقرار وسایل و تجهیزات اداری همواره
باید فضای کافی در نظر گرفته شود تا آنکه دسترسی به آنها بیاشکال و حرکت و تردد افراد بدون ایجاد ناراحتی صورت پذیرد.
د: به کارکنانی که انجام وظایف و مسئولیتهای آنها مستلزم استفاده دائم و مکرر از تلفن است یک شماره تلفن مستقل اختصاص داده شود.
ه: تجهیزات سنگین و وزندار در طبقات پایینتر و در
کنار دیوارهها یا ستونها مستقر شوند.
و: از طریق بررسیهای مداوم سعی شود وسایل و تجهیزات اضافی و بلااستفاده از محیط کار دور و به انبار تحویل داده شود.
ز: در محیط کار به تعداد کافی سرویسهای عمومی از قبیل دستشویی، صابون، حوله، آب سردکن و غیره پیشبینی شود.
ح: برای تقویت حس وقتشناسی و توجه به ارزش زمان لازم است ساعت دیواری به میزان مورد نیاز تهیه و در معرض دید کارکنان در محل کار نصب شود.
2) روشنایی
روشنایی به عنوان یک عامل حفاظتی در محیط دارای اهمیت بسزائی میباشد نور نه تنها برای دیدن اشیاء و استفاده از آنها و انجام کارها ضروری است بلکه عاملی مهم برای ایجاد یک محیط کار مطبوع و دلپذیر است.
نور کافی و مناسب در محیط کار دارای محاسن زیر است:
1) جلوگیری از احساس خستگی کارکنان
2) کاهش اشتباهات
3) کاهش تعداد حوادث و سوانح در محیطهای کارگاهی
4) بهبود روحیه کارکنان
5) بهبود کیفیت کار و افزایش بازدهی
3) آثار تهویه در محیط کار
منظور از تهویه در ادارات و محیطهای کار عبارت است از کنترل کیفی هوای داخل اینگونه محلها، از نظر درجه حرارت میزان رطوبت جریان هوا و احیاناً تصفیه مواد مضره موجود در هوا (به ویژه در کارگاههای صنعتی).
هدف از تهویه در محیط کار آن است که افراد از تغییرات درجه حرارت هوا دچار ناراحتی نشوند و درجه حرارت و رطوبت هوا همواره متناسب با نیازهای فصل بوده، جریان هوای سالم در محیط کار تضمین شود.
درجه حرارت مناسب بستگی به نوع کار در محیط مورد نظر دارد وقتی که گرمای اتاق بیش از حد طبیعی باشد برای حفظ سلامت مناسب نیست و اصولاً درجه حرارت بیش از 21 درجه سانتیگراد برای ادارات اضافی است.
برای جلوگیری از آلودگی هوا باید در محیط کار جریان هوا داشته باشد بدون تصفیه و تعویض هوا در فواصل زمانی لازم بوهای نامطبوع بویژه بوی ناخوشایند دود سیگار، تراکم گاز کربنیک ناشی از تنفس افراد و تغییر درجه حرارت و حرارت هوا در جهت نامساعد، باعث ناراحتی افراد میشود. در برخی از محیطهای کار با تعبیه یک هواکش ساده میتوان جریان هوا را برقرار کرد بدیهی است که اندازه و قدرت هواکشها با توجه به فضای محیط کار انتخاب میشود. این کار یک روش علمی و صحیح برای تصفیه هوا به شمار میرود.
4) صدا
اشخاصی که در کارگاههای مختلف صنعتی مانند کارخانههای صنایع سنگین کارگاههای موتور جت و غیره کار میکنند کارگرانی که با چکشهای پنوماتیک (چکشهای بادی) متههای برقی پرسروصدا و ماشینهای برش سروکار دارند و سرانجام کارگران صاف کار، آهنگر، فلزکار، نجار، میخ پرچکن و غیره بیش از همه در معرض خطر ضایعات جبرانناپذیر گوش قرار دارند.
کمشنوایی موجب عوارضی از قبیل: ایجاد سوء تفاهم، پرخاشگری، عصبیت، گوشهگیری و حتی بیماریهای قلبی پیدا میشود.
بطور کلی صدا در محیط کار از دو عامل نشأت میگ
یرد:
1) صداهایی که در داخل ساختمان ایجاد میشود مثل سروصداهای ناشی از کار دستگاهها، ماشینها، زنگ تلفن و غیره.
2) صداهایی که منشأ آن خارج از محیط کار است، مانند صدا و بوق اتومبیلها همهمه عابران که به دلیل مجاورت محیط کار با خیابان یا با محیطهای شلوغ ایجاد میشود.
صوت به صورت امواج به گوش وارد میشود و پرده گوش را تحریک میکند و توسط مراکز شنوائی درک میشود، سپس این امواج در گوش داخلی به امواج الکتریکی تبدیل میشوند و به مراکز مغزی میروند.
آثار سروصدا
1) عوارض روانی و عصبی: اثر روانی سروصدا بستگی به مشخصات فیزیکی آن (شدت صدا) دارد و بطور کلی سروصدا زیاد باعث کاهش تمرکز اعصاب و فعالیتهای مغزی شده، بر روی سلسله اعصاب اثر میگذارد و به صورت علائمی مانند سردرد، سرگیجه، ضعف عمومی، بیخوابی و عصبیت ظاهر میگردد تداوم کار در معرض چنین سروصدائی ممکن است فرد را به امراض روانی نیز مبتلا کند.
2) تداخل در ارتباطات: در محیط پر سروصدا، امکان صحبت کردن و گاهی از اوقات به علت نوع کار، انجام دادن درست آن مقدور نمیباشد. در چنین حالتی افراد مجبورند که با صدای بلند صحبت کنند که ادامه این کار عوارض مختلفی را ایجاد مینماید.
3) خستگی و کاهش راندمان کار: اثر دیگر سروصدا بر روی انسان، کاهش کارایی و راندمان کار از نظر کیفی و کمی میباشد که این موضوع از نظر اقتصادی بسیار مهم است.
4) اثر فیزیولوژیکی: سروصدای شدید بر روی دستگاههای مختلف بدن عوارض گوناگونی را ایجاد مینماید، از جمله کاهش میزان شنوایی است که ممکن است منجر به کری موقت یا دائمی گردد. از آثار دیگر فیزیولوژیک صدا بیماریزایی آن، نظیر درد گوش بالا رفتن فشار خون زخم معده و غیره میباشند.
کاهش و کنترل سروصدا:
برای کاهش و کنترل سروصدا در کارگاههای صنعتی، تمهیدات و شیوههای مختلفی از قدیم به کار گرفته است، مانند: تعویض ادوات و وسایل کار، استفاده از ماشینهای بدون سروصدا، استفاده از روشهای سنتی، از قبیل روغنکاری ماشینها و تعویض قطعات کهنه و فرسوده آن، استفاده از قطعات لاستیکی و پلاستیکی و غیره. چنانچه این روشها مؤثر نباشند باید از گوشیها و کلاههای مخصوص جهت حفاظت کارگران استفاده ن
مود.
الف) جذب صدا: در این روش شدت سروصدا در محیط کار با تقلیل میزان انعکاس امواج صوتی به وسیله نصب وسایلی برای گرفتن و تخفیف ارتعاشات صوتی تقلیل داده میشود. به این معنی که با استقرار وسایل جذب صدا در سقفها در دیوارها، به جای اینکه امواج صوتی تولید شده منعکس شود، جذب دیوارها و سقفها شده، بدین صورت مقدار زیادی از شدت صدای تولید شده کاسته میشود.
ب) عایق کردن صدا: در این روش کانونها و عملیات مولد صدا، نظیر محل کار ماشینها از سایر قسمتهای محیط کار مجزا (توسط کشیدن
دیوار یا نصب آنها در محلهای جداگانه) و از انتقال آن به جاهای دیگر جلوگیری میشود.
عوامل شیمیایی زیانآور محیط کار
الف) بیماریها و مسمومیتهایی که ناشی از جذب مواد از طریق دستگاه تنفسی میباشند. ذرات گردوغبار، گازها و دود از این طریق جذب میگردند.
ب) بیماریها و مسمومیتهایی که ناشی از جذب مواد از طریق دستگاه گوارشی میباشند. از موادی که از این طریق ممکن است وارد بدن شوند و ایجاد ناراحتی نمایند ارسینک و فسفر و سیانورها قابل ذکرند.
ج) بیماریها و مسمومیتهایی که ناشی از جذب مواد از طریق پوست میباشند، مانند جذب تترا اتیل سرب، آنیلین، تی ان تی و فنول.
گرد و غبار
گرد و غبار بر اثر تجزیه مواد مختلف جامد به ذرات بسیار کوچک، تشکیل میشود که این ذرات معمولاً مدتی در هوا شناور میمانند.
راههای پیشگیری و کنترل ذرات در محیط کار:
جهت آلودگی در یک محیط کار سه عامل وجود دارد:
الف) عامل تولیدکننده آلودگی
ب) عامل انتقال دهنده آلودگی
ج) کارگر گیرنده آلودگی
الف) عامل تولید آلودگی به چند روش قابل کنترل است:
1) جایگزینی
2) تغییر در روش کار
3) جدا کردن
4) روشهای مرطوب
5) تعمیرات و نگهداری
6) نظافت عمومی
ب) عاملهای انتقال دهنده آلودگی با این روشها قابل کنترل است:
1) ایجاد هواکشهای طبیعی یا مصنوعی جهت خارج کردن گردوغبار و ورود هوای سالم به محل
2) ایجاد هواکشهای موضعی در مح
ل بروز گردوغبار (روی دستگاهها)
3) جلوگیری از ریخت و پاش
4) ایجاد فاصله
5) تعمیرات و سرویسها
ج) شیوه موجود کنترل کارگران بدین گونه است:
1) ماسکهای حفاظتی فیلتردار
2) چرخش کارگری
3) تنظیم ساعت کار
گازها
گاز به مادهای گفته میشود که بالاتر از حرارت بحرانی خود قرار گیرد. گازها تعدادشان بسیرا زیاد و برخی از آنها در بعضی از تولیدات صنعتی به مقدار قابل ملاحظهای به مصرف میرسند برخی از آنها نیز بر اثر فعل و انفعالات شیمیایی در موقع تهیه بعضی از مواد، تولید میشوند. اغلب گازها دارای بوی نافذ و مدت کوتاهی پس از انتشار قابل تشخیص میباشند. بعضی از آنها دارای رنگهای خاصی هستند که در غلظتهای معین، این رنگ را میتوان تشخیص داد. بعضی از گازها بیرنگ و بویند و بدین ترتیب وجود آنها به آسانی حس نمیشود. این گازها در صورتی که خاصیت سمی داشته با شند، بسیار خطرناکند، مانند گازکربنیک.
علاوه بر داشتن خواص سمی، برخی از گازها دارای قابلیت اشتعال میباشند، مانند استیلن، اکسید دوکربن، گاز ذغال، اتیلن، هیدروژن، متان، بوتان و غیره.
دستگاههای کنترل مواد آلاینده هوا در صنایع:
با کاربرد دستگاههایی میتوان میزان آلودگی منتشر از یک منبع و نهایتاً محیط را تا حد قابل قبول کاهش داد.
الف- دستگاههای کنترل گازهای آلودهکننده هوا:
جدا کردن گازهای مضر و جلوگیری از انتشار آنها در هوای اطراف، معمولاً به روشهای زیر انجام میگیرد:
1- جذب در مایعات:
جذب گازها در مایعات، با استفاده از حلالی که خاصیت انتخابی نسبت به گاز بخصوصی را داراست، صورت میگیرد.
2- جذب سطحی جامدات:
جذب سطحی موقعی صورت میگیرد که گازی از یک سطح جامد صاف و یا متخلخل عبور داده شود. عمل جذب ممکن است منحصراً یک کشش مولکولی باشد و یا آنکه این کشش با فعل و انفعالات شیمیایی توأم باشد. کربن فعال، اکسید آلومینیوم و ژل سیلیس از جمله موادی هستند که در جذب گازها مورد مصرف دارند.
3- تقطیر:
با آنکه عمل تقطیر، هم به وسیل
ه کم کردن درجه حرارت و هم از طریق بالا بردن فشار امکانپذیر است، ولی در عمل معمولاً از روش کاهش درجه حرارت استفاده میشود. دو نوع دستگاه تقطیر از نظر اصول و کلیات طرح مورد استفاده است. دستگاه تقطیر تماسی، که در آن ماده سردکننده بخار و ماده تقطیر شده با هم مخلوط میشوند و تقطیر سطحی، که در آن اختلاط بین ماده سردکننده و بخار وجود ندارد و هر کدام جداگانه در جوارهای داخلی دستگاه تقطیر حرکت میکند.
ب- روشهای کنترل و جدا کردن ذرات:
از انواع مختلف دستگاههای کنترل ذرات که در صنایع نصب میگردند، چند نوع آن که بیشتر مورد استفاده هستند، عبارتند از:
1- اتاقکهای تهنشینی:
اصول کار این نوع دستگاه چنین است که ذرات گرد بر اثر وزن خود، در اتاق عبور گاز به پائین میریزد. سرعت عبور گاز در اتاق تهنشینی تا حد امکان باید پائین و زمان توقف گاز هر چه ممکن است بیشتر گردد، تا میزان ریزش ذرات افزایش یابد. این دستگاه معمولاً برای غبارگیری مقدماتی و جدا کردن خردههای درشت بکار میرود.
2- فیلتر یا صافی:
فیلترها عبارت از بستر متخلخلی هستند که قادرند وقتی هوای دارای ذرات معلق از آنها عبرو میکند، ذرات را در سطح خود نگهدارند. جنس فیلترها از مواد مختلف است لیکن فیلترهای پارچهای بیشتر مورد استفادهاند. مناسبترین پارچه صافی نوعی است که مقاومت شیمیایی داشته، درجات حرارت شدیدی را تحمل کند، در برابر کشیدگی و انقباض مقاوم باشد و هوا بخوبی از آن بگذرد.
3- غبارگیرهای هیدرولیک (جمعآوری ذرات به طریقه شستشو):
در این دسته از غبارگیرها، یک مایع که معمولاً آب، یا آب و یک جسم خیسکننده است، بکار میرود و غبار به صورت گل و لای جمعآوری میشود. نوعی از آنها دستگاه شویندهای است که گلولههای شناور دارد. در این دستگاه گازی که از قسمت پائین وارد میشود، به طرف بالای دستگاه جریان مییابد و از بین گلولههائی که بر اثر عبور گاز و جریان آب متحرک میشوند، عبور میکند و در نتیجه با قشر نازکی از آب مجاور میشود. بر اثر این کار ذرات از آن جدا گشته، در ته دستگاه بصورت گل و لای جمعآوری و سپس تخلیه میشوند.
آموزش ایمنی
با آموزشهای ایمنی میتوان سطح آگاهی، مهارت و تخصص کارکنان را در امور ایمنی بالا برد و در نتیجه از ایجاد بسیاری از حوادث پیشگیری کرد.
تعریف و اهداف آموزش ایمنی:
آموزش ایمنی تلاش گستردهای است برای آشنا ساختن افراد با نوع کار، دانش لازم و مهارتهای فرد جهت انجام کار ایمن و بدون حادثه. بدین معنی که آموزش ایمنی باید در سه زمینه نوع کار پرسنل، علم و دانش پرسن
ل، و سطح مهارت پرسنل در انجام کار اطلاع کافی بدهد.
در آموزشهای ایمنی به سه موضوع کلی باید توجه داشت و دورههای آموزشی باید دربرگیرنده این سه موضوع باشند:
الف- بالا بردن سطح آگاهی افراد در زمینه اهمیت ایمنی و بهداشت در صنعت (هزینههای حوادث و فواید ایمنی و رعایت اصول ایمنی).
ب- ارتقای سطح آگاهی افراد در زمینه جلوگیری از حوادث در صنعت (بدین معنی که افراد در زمینه شغلی خود به راههای علمی و عملی جلوگیری از حوادثی که در انتظار آنهاست، آگاهی کامل داشته باشند. یعنی اول ایمنی،
بعد کار).
پ- افزایش مهارت افراد در بکارگیری سیستمهای ایمنی و ابزارآلات ایمنی به هنگام کار در ردههای مختلف صنعت.
با شرحی که داده شد، مشخص میشود که آموزش ایمنی نیز میباید همراه با آموزشهای تخصصی و فنی صورت بپذیرد.
عوامل روانی و فیزیولوژیکی محیط کار:
انسان از مهمترین عوامل ایجاد و پیشگیری از حوادث به شمار میآید. در این مورد روح و جسم را باید مجموعههای واحد به حساب آورد و نباید بین عوامل فیزیولوژیکی و روانشناسی جدایی قائل شد. انسان را موجودی مرکب از دو عامل روح و جسم دانست.
محیط و شرایط کار:
محیط کار در مسأله حفاظت عامل روانی مهمی است. در بسیاری از کارگاهها دیده شده است که کثرت حوادث، ناشی از تأثیرات محیط عمومی است. اگر روابط بین کارگر و کارفرما بد باشد یا کارگران از مزد و ساعت کار و یا سایر شرایط کار ناراضی باشند، میزان حوادث افزایش مییابد، حال آنکه در موقعی که مناسبات و روابط صنعتی خوب است، عکس این قضیه صادق میباشد. تدابیری که به منظور راحتی کارگر اتخاذ میگردد، محیط کار را بیخطر میسازد. عدم تأمین شغلی و وضع استخدامی نامناسب یکی از عوامل مسلم وقوع حوادث است. اگر کارگران نگران اخراج خود باشند از تعادل روحی لازم برخوردار نیستند و در معرض سوانح قرار خواهند گرفت.
رفتار کارگرانی که در محیطهای کار تمیز و منظم کار میکنند، با رفتار کارگرانی که در کارگاههای کثیف نامنظم و انباشته از ادوات و آشغال کار میکنند، فرق کلی دارد و این امر در بروز حوادث کار بخوبی نمایان میشود. احترام به احساسات و شخصیت کارگر به او آرامش خاطر میبخشد و این امر در مورد ایمنی او از مهمترین عوامل روحی است. در نتیجه موقعی که کارفرما در مناسبات خود با کارگر دقت بیشتر به خرج میدهد و با او انسانی رفتار میکند، کارگر بیشتر از گزند سوانح مصون میماند.
خستگی جسمی و روانی:
خستگی سبب کاهش کارایی کارگر و وقوع حوادث میشود و هر چه میزان خستگی بیشتر باشد، امکان ایجاد خطر نیز بیشتر میشود، زیرا خستگی سبب میشود که حواس کارگر به اندازه کافی متمرکز نباشد و فکرش خوب کار نکند و همچنین جوانب کار را در نظر نداشته باشد و احتیاط نکند و در مجموع خطاپذیری خاص مختلف او افزایش یابد.
همچنین وقوع حوادث بیش از آنکه به خستگی جسمی مربوط باشد، به وضع روانی کارگر مربوط است. بنابراین میزان رضایت خاطر ت. شیوه رفتار سرپرست و نحوه مدیریت سازمان و کلاً روابط صنعتی نیز (روابط بین کارگر و کارفرما و مجموع مقررات و ضوابط حاکم در محیط کار) در این امر بسیار مؤثر میباشد.
استعداد حادثه:
آمار نشان داده که بعضی از کارگران در مدت زمان معینی، دچار حادثه نشدهاند و برخی دیگر در همین مدت به چند حادثه مبتلا گردیدهاند. از این امر میتوان نتیجه گرفت که برخی از کارگران، استعداد دچار شدن به حوادث را پیش از دیگران دارند و آنها را معمولاً مستعد حوادث مینامند.
حادثه ممکن است به سبب تأثیر یک حاثه قبلی روی دهد. اگر کارگری یک بار به حادثهای دچار شود، چنانچه خود را دوباره در وضعی شبیه به وضع قبل از حادثه بیابد و یا مجبور باشد با همان نوع ماشین کار کند، ممکن است با نوع احساس عدم اطمینان، ترس یا تنفر مشغول به کار شود که این نوع احساسات ممکن است خود به حادثهای منجر شود.
البته استعداد حادثه درجات مختلفی دارد. در حالی که یک عامل بد روانی مانند خودپسندی ممکن است زیاد خطرناک نباشد، ولی ترکیب چند علت، مثلاً خودپسندی بیقیدی و عصی بودن یک نفر احتمالاً خطرناک است.
البته بعضی از افراد هم از نقاط ضعف خود آگاهند و بسته به تشخیصی که دارند میتوانند خود را کم و بیش اصلاح کنند و نقاط ضعفشان را برطرف سازند.
شرایط فیزیولوژیکی:
منظور از شرایط جسمانی یا فیزیولوژیکی، مجموعه آمادگیها، مهارتها، و توانائیهای جسمی لازم در فرد، برای انجام وظایف و مسئولیتهای محوله میباشد. همیشه فرد توانائیها و قابلیهای لازم را برای انجام کار محوله داشته باشد.
ایجاد برخی حوادث در محیط کار، ناشی از شرایط بدنی و نارساییها و معایب فیزیولوژیکی است، نظیر نارسایی در بینایی و شنوایی و نداشتن قدرت بدنی کافی، داشتن حساسیت نسبت به برخی بوها، احساس سرگیجه در ار
تفاعات و امثال آن که ممکن است در وقوع سوانح در محیط کار تأثیر داشته باشد. لذا پس از معاینات طبی و تشخیص پزشک و تلاش در رفع این معایب، افراد به مشاغلی گمارده شوند که دارای تواناییها جسمی لازم برای انجام وظایف مزبور باشند.
البته نباید تصور شود افرادی را که دارای توانائیها و آمادگیهای جسمی لازم نیستند، کاملاً کنار گذارده و اصولاً به کار گرفته نشوند، بلکه لازم است علیرغم عیوب بدنی و نقاط ضعفشان، آنها را به کارهای مفید و منطبق با توانائیهای جسمانیشان منصوب و تشویق کرد.
روانشناسان در بهبود اوضاع و پیشرفت محیط کار نیز سهم بسزائی دارند چون آنان هستند که با پیشبینیهای لازم شایستگی افراد را برای کار صحیح در نظر بگیرند.
نقش روانشناسی در کار و صنعت:
رواشناسان صنعتی بیش از آنچه که تصور میرود میتوانند در محیطهای کار ثمربخش باشند و در زمینههای مختلفی چون بهبود روابط کارگر و کارفرما، شناخت روحیه و طرز فکر افراد، عادات و شخصیت کارگران، جلوگیری از غیبتها، کندی کار، تلف شدن نیروی کارگر ناراحتیها، اعتصابات، کاهش حوادث شغلی و سرانجام آنچه که منجر به بهبود و پیشرفت کار میشود فعالیت نمایند.
خستگی
یکی از دشواریهایی که بشر همیشه با آن روبرو شوده و هست مسأله خستگی است. خستگی حالتی است که موجب کم شدن قدرت کارایی و مقاومت بدن میگردد و شخص رغبت خود را نسبت به کار و فعالیت و انجام کارهای روزانه از دست میدهد. به بیان دیگر بر اثر مداومت در فعالیتهای مختلف از قدرت عملی اعضاء کاسته میشود و نوعی ناراحتی به شخص دست میدهد که به آن خستگی میگویند که در عین حال بازتاب طبیعی جانداران متحرک است.
هرگاه فعالیت در حدود توانایی شخص باشد و کار در شرایط مناسب انجام شود، خستگی حاصله عادی است و معمولاً با خواب و استراحت در زمانی نسبتاً کوتاه رفع میشود.
عوامل متعددی در ایجاد و افزایش خستگی تأثیر دارند که مهمترینشان عبارتند از:
1- بیعلاقه بودن به کار یا یکنواخت بودن کار
2- کم بودن یا زیاد بودن کار
3- نداشتن علاقه به محیط کار، همکاران و کارفرما و همچنین سرپرستی نادرست (همکاران ناهماهنگ و شرایط کاری نامناسب وجود همکاران بیمار و معتاد یا با رفتار و سلوک نامناسب)
4- مسائل خانوادگی و مادی
5- مسائل اجتماعی و سیاسی
6- عوارض و بیماریهای جسمانی و روانی
7- مسائل رفاهی و مرخصی و تعطیلات نامناسب
8- مطابق نبودن کار با توانائیهای جسمانی و ذهنی فرد و نیز انجام کار به طرز ناصحیح
9- شرایط فیزیکی (حرارت، رطوبت، نور، تهویه، فشار، سروصدا وغیره) نامناسب در محیط کار.
این عوامل میتواند باعث خستگی شخص
شوند و عوارض زیر را به دنبال بیاورند.
– احساس کسالت و سستی و ملالت و اشکال در ادامه کار
– تقلیل در ظرفیت و قابلیت انجام کار
– اختلال در کار طبیعی دستگاههای جریان خون، تنفس، ترشحی، عصبی و غیره
– تقلیل کمی و کیفی کار به علت کاهش قدرت و دقت
– افزایش ساعات غیبت به علت احساس کسالت و ناراحتی
– افزایش تصادفات و حوادث ناشی از کار به علت نقصان قدرت تمرکز قوای دماغی
– تشدید و ازدیاد اختلافها و برخوردها در محیط کار و زندگی
– افزایش بیماریهای جسمی به علت افزایش استعداد ابتلا به بیماری
– بروز عوارض عصبی و روانی
– تقلیل در توانایی انجام کارهای روزمره زندگی در خارج از محیط کار
– عدم توجه به وظایف اجتماعی و عدم تمایل به معاشرات با دیگران
– پیری زودرس و کوتاهی عمر به علت کار بیش از حد قدرت
پنج حس خود را ایمن سازید
وسایل حفاظت انفرادی عبارتند از:
لباس کار، پیشبند، کلاه فلزی (کاسک)، ماسک جوشکاری و عینک و سایر انواع ماسکها، حفاظ گوش، کمربند حافظ، انواع دستکشها، کفشها و چکمه و گتر.
1- لباس کار: لباس کار بایستی با توجه به خطراتی که در حین کار برای کارگر مربوطه پیش میآید انتخاب شود و به ترتیبی باشد که از بروز خطرات تا حد ممکن جلوگیری نماید.
لباس کار باید مناسب با بدن کارگر استفاده کننده بوده و هیچ قسمت از آن آزاد نباشد، کمر آن همیشه بسته و جیبهای آن کوچک بوده و حتیالامکان تعداد جیبها کم باشد.
کارگرانی که با ماشین کار میکنند و یا در جوار ماشینآلات مشغول کار هستند لباس کاری دربرداشته باشند که هیچ قسمت آن باز و یا پاره نباشد.
2- پیشبند: در مقابل قطعات دوار و متحرک م
اشینها و همچنین در جوار آنها نباید از پیشبند استفاده شود. پیشبندهای مخصوص کارگرانی که در مقابل شعله و با آتشهای بدون حفاظ و یا در مقابل فلزات مذاب کار میکنند باید تمام سینه را پوشانیده و از جنسی تهیه شود که در برابر آتش کاملاً مقاومت داشته باشد.
پیشبند کارگرانی که با مایعات خورنده مثل اسیدها و مواد قلیایی سوزاننده کار میکنند باید از کائوچوی طبیعی و یا از مواد دیگر تهیه گرد
د.
پیشبندهای سربی برای حفاظت در مقابل اشعه ایکس باید قفسه سینه را پوشانده و 30 تا 40 سانتیمتر پائینتر از کمر را نیز محفوظ نگهدارد.
3)کلاه ایمنی: با استفاده از کلاه ایمنی حساسترین عضو بدن را از سقوط و پرتاب اجسام حفاظت کنیم. مطابق شکل زیر در داخل کلاه اجزا و نوارهای مختلفی وجود دارد:
1- نوارهای نگاه دارنده
2- نوارهای تنظیم
3- نوار عرقگیر
4- ضربهگیر داخلی
الف- کلاه ایمنی از مواد پلاستیکی، پارچه، چرم و مواد ضد آتش تهیه میشود و حداکثر زمان استفاده از آن نباید بیش از 3 سال باشد بنابراین زمان شروع استفاده باید روی اتیکت ویژهای در درون کلاه قید شود.
ب- کلاه ایمنی به نحوی بر سر گذارده شود که نوار تنظیم آن در پشت سر قرار گیرد، بدون آنکه بر سر فشار وارد آورد. نوارهای نگاه دارنده که در درون کلاه روی سر قرار میگیرد در عمقی قرار دارند که فاصلهای بین سطح فوقانی سر و دیوار داخلی سقف کلاه بوجود میآورند که این فضا به نام فضای حافظ نامیده و با ابر فشرده و در زمستانها با پوشش زمستانی پر میشود.
ج- معمولاً کلاه در 3 اندازه استاندارد تهیه میشود.
1- برای دور سر با اندازه 55 سانتیمتر
2- برای دور سر با اندازه 55 تا 95 سانتیمتر
3- برای دور سر بزرگتر از 95 سانتیمتر
د- معمولاً دو سوم اندازههای ساخته شده کلاه ایمنی مطابق سایز متوسط هستند.
ه- وزن کلاه ایمنی نبایستی از 400 گرم بیشتر باشد.
و- کلاه ایمنی از مواد غیرقابل احتراق ساخته میشوند و در مواردی که خطر برق گرفتگی وجود دارد جنس کلاه عایق باشد.
4- گوشیهای حفاظتی: گوشها باید در مقابل جرقه و تکههای مذاب و یا دیگر ذراتی که در هوا پرتاب میگردند و همچنین سروصدا محافظت شوند.
سروصدای زیاد در کارگاهها به تدریج ایجاد یک نوع کریمیکند که به آن کری حرفهای گویند. صداهایی که بیش از حد مجاز در کارگاههای بافندگی، دیگهای بخار، ارههای دوار و غیره ایجاد میشود. برای محافظت گوش از گوشیهای حفاظ
تی استفاده شود.
انواع گوشیهای حفاظتی:
الف- گوشیهای چوب پنبهای: این نوع گوشیهای حفاظتی از الیاف مخصوص مخلوط با موم ساخته شده است که ایجاد حساسیت در گوش میکند و در نتیجه در مقابل سر و صدا بیش از حد مجاز گوشها را از آسیب حفظ میکند.
ب) گوشیهای پلاستیکی: این نوع گوشیها حفاظتی از لاستیکهای نرم تهیه شده است که در اندازههای مختلف در داخل گوش قرار میگیرند. عیب این نوع گوشها این است که مانع رسیدن صدای دستورات داده شده از طرف سرپرست به کارگر میگردد.
ج) گوشیهای جفتی: گوشیهای حفاظتی که بر روی سر قرار میگیرد قابل تنظیم بوی پشت گردن میباشد این گوشیها از لاستیک تهیه شده و در مقابل سروصدا در مقایسه با سایر وسایل حفاظتی برای گوشیها مناسبتر است.
نکات قابل توجه:
1- در محیطهایی که میزان شدت صدا از حدود 90 دسیبل بیشتر باشد بایستی از گوشیهای حفاظتی استفاده نمود.
2- گوشیهای حفاظتی همیشه قبل از استفاده ضدعفونی شوند.
3- برای اینکه به گوشی فشار زیادی وارد نشود گوشیهای جفتی نباید وزن زیادی داشته باشند.
4- گوشیها باید به آسانی قابل تمیز کردن و ضدعفونی شده باشند.
5- از گوشیها بتوان به راحتی استفاده کرد همچنین گوشیها نباید برای استفاده کننده ایجاد حساسیت و یا سوزش در گوش نمایند.
5- کفشهای حفاظت ایمنی: برای حفاظت پاها و انگشتان در مواردی که جسم سنگینی روی آنها سقوط میکند و یا مواقعی که از روی میخ عبور میکنیم و همچنین به منظور جلوگیری از آسیب بواسطه ریختن اسید و یا قطرات مذاب باید از کفش ایمنی استفاده شود.
انواع خطرهایی که باعث آسیب
به پاها میگردد بر سه نوعاند:
الف- خطرهای مکانیکی: سقوط اشیاء روی پاها بخصوص انگشتان پان و یا فرو رفتن اشیاء نوک تیز به ناخنها و یا انگشتان پا از خطرهای مکانیکی محسوب میشود.
ب- خطرهای شیمیایی: در هنگام کار با اسیدها، بازها، روغن و چربیهای حیوانی و نباتی و همچنین حلالها، روغنهایی که از نفت مشتق شدهاند مانند گریس، وازلین و… انواع مواد سوختی نفتی.
ج- خطرهای گرمایی و سرمایی: در هنگام کار در محیطهای گرم تماس تهکفشها با زمینهای گرم و نیز در محیطهای سرد (سردخانه
) ای نوع خطرها بوجود میآید.
6- کمربندهای ایمنی:
1- کمربندهای ایمنی و تسمههایی که روی شانه میافتد و سایر تسمههای مربوط به آن از چرم محکم (یا برزنتی) یا کنفی یا سایر مواد مقاوم مشابه ساخته شود.
حداقل پهنای کمربند ایمنی 12 سانتیمتر و حداقل ضخامت آن 6 میلیمتر بوده و استقامت آن در برابر نیروی کششی نباید کمتر از 1150 کیلوگرم باشد.
2- طنابهای مهار باید از کنف بسیار مرغوب و یا از جنس مشابه ساخته شود و مقاومت کششی آن کمتر از 1150 کیلوگرم نباشد.
3- کمربندهای ایمنی و ضمائم آن مرتباً بازدید و قطعات فرسوده آن تعویض شود.
4- پرچهای کمربند مرتباً بازدید شوند.
5- کلیه ضمائم گیرههای کمربند دارای مقاومتی برای خود کمربند باشد.
7- وسائل حفاظتی دستها و بازوها:
1- دستکشها نباید برای حرکت راحت انگشتان مانع بوجود آورند.
2- کارگرانی که با دستگاههای مته، ماشینهای تراش و سایر ماشینهایی که دارای قطعات متحرکاند کار میکند نباید از دستکش استفاده کنند.
3- کارگرانی که اشیاء لبه تیز و برنده یا اجسام خاردار یا آجدار حمل میکنند از دستکش مقاوم یا مسلح به سیمهای فلزی استفاده کنند.
4- کارگرانی که گوشت را قطعه قطعه میکنند از دستکشهای با زره فولادی استفاده کنند.
5- دستکش کارگرانی که فلزات داغ حمل میکنند از پنبه نسوز یا جنسهای مشابه و مقاوم در برابر گرما و عایق حرارت ساخته شده باشد.
6- کارگرانی که با برق سروکار دارند از دستکشهای عایق با جنسهای مشابه استفاده کنند که عایق الکتریسیته بوده و مقاومت الکتریکی آنها مناسب ولتاژ مورد نظر باشد و مورد آزمون قرار گیرد.
7- در کار با مواد خورنده مانند اسیدها و قلیاییها از دستشکهایی از جنس پلاستیک طبیعی یا مصنوعی یا پلاستیک نرم استفاده کنند.
8- در کار با مواد سمی یا محرک
دستکشها:
الف- به قدری بلند باشند که بازوها را بپوشانند.
ب- کوچکترین سوراخ یا پارگی نداشته باشند.
ج- در صورت پارگی فوراً تعویض شوند.
9- دستکشهای سربی برای حفاظت در برابر اشعه یونیزه کننده به طور کامل دستها را بپوشانند و لااقل تا نصف بازوها را محفوظ داشته و قدرت حفاظتی آنها اقلاً برابر با قدرت حفاظتی ورق سربی به ضخامت 55/0 میلیمتر باشد.
10- دستکشهای سربی حتیالامکان سبک و نرم باشند.
8- حفاظت پاها (گتر، کفش و چکمه)
گترها:
1- گترهای حفاظتی طوری ساخته شده باشند تا در مواقع ضروری بتوان آنها را فوراً از پا درآورد. کارگرانی که از درخت، تیر و ستونها بالا میروند، از گتر مخصوص استفاده کنند.
2- در مورد کار با مواد مذاب، گتر بایستی از پنبه کوهی یا مواد مشابه مقاوم در برابر حرارت ساخته شود و تا زانو را پاشوانده، کاملاً به پا بچسبد، بطوریکه مانع داخل شدن مواد مذاب شود.
3- کارگرانی که در معرض ترشحات جزئی یا جرقههای شدید یا اشیاء برنده قرار دارند گتر آنها بایستی از چرم دباغی شده یا جنس مقاوم دیگر درست شده باشد.
4- کارگرانی که با تبر یا پتک و ابزارهای مشابه کار میکنند بایستی از ساق بند یا مچ پیچهای با مقاومت کافی استفاده کنند.
کفشها و چکمهها:
5- کارگرانی که کارشان حمل قطعات چدنی، قطعات بزرگ چوبی یا جابجا کردن بارهای فلزی سنگین است بایستی از کفشهای پنجه فولادی استفاده کنند.
6- کارگرانی که با مواد اسیدی و قلیایی و خورنده کار میکنند، کفش آنها بایستی از لاستیک یا چرم مخصوص اینگونه کارها یا از سایر مواد مقاوم درباره مواد خورنده ساخته شده باشد.
7- در کار در مجاورت مواد داغ یا خورنده، کفشها بایستی کاملاً به قوزک پا چسبیده باشند تا مواد در داخل کفش نفوذ نکنند. ضمناً این کفشها بایستی فاقد سوراخ مخصوص بند کفش باشند تا از نفوذ مواد جلوگیری کنند.
8- در مورد کار با برق نباید در کفشها فلز بکار رفته باشد.
9- در کارگاههایی که ممکن است جرقه ایجاد خطرکند بایستی کفش فاقد میخ باشد.
انواع کفشهای ایمنی:
1- کفش ایمنی (چکمه) مخصوص کار با مواد شیمیایی مانند اسیدها، چربیها و بازها.
2- کفش ایمنی مخصوص کار در معادن و کارخانهها.
3- کفش ایمنی مخصوص کورههای مذاب.
4- کفش ایمنی مخصوص برق کارها.
نکات مهم:
1- کفشهای ایمنی دارای پنجه فولاد باشد.
2- کفشهای ایمنی متناسب با نوع کار باشد.
3- کفشهای ایمنی به اندازه پاها باشد.
وسایل حفاظتی جهاز تنفسی:
1- ماسکهای حفاظتی باید به خوبی بر روی صورت بنشیند و درز و منفذی به خارج نداشته باشند.
2- برای حفاظت در برابر بخارهای خورنده و حلالها، گازهای مضر و هوای اکسیژن، استعمال ماسکهای فیلتردار با عمل مکانیکی ممنوع است.
3- به محض احساس ناراحتی در تنفس فیلتر را تعویض کرد.
4- استفاده از ماسکهای تنفسی مجهز به قاب یا محفظه فیلتردار در کار با مواد شیمیایی در محوطههای کوچک یا اماکنی که تهویه آنها ناقص است یا در فضائی که اکسیژن آن کم است ممنوع میباشد.
5- قابها و محفظههای فیلتردار پس از هر بار استفاده تعویض شوند. اگر هم از آن استفاده نشده باشد پس از انقضای مدتی که سازنده تعیین کرده است تعویض شود.
6- به مجرد مشاهده علائم خروج مواد شیمیایی از محفظه فیلتردار باید فیلتر آن را عوض کرد.
7- از ماسکهای تنفسی در صورتی میتوان با هوای فشرده استفاده کرد که:
– هوای مزبور قبلاً توسط صافیهایی که در مجاری آنها قرار دادهاند تمیز و خشک شد
ه باشند.
– ورود هوای فشرده بهتر است با دستگاه وانتیلاتور انجام پذیرد. استفاده از کمپرسور حتیالمقدور توصیه نمیشود.
– نصب دهانه لوله مکنده هوا باید در محلی باشد که هوای تمیز و پاک برای دستگاه تأمین شود.
9- فاصله نقطه اتصال دستگاههای تنفسی که با هوای فشرده کار میکنند تا محل اصلی دهنده هوا نباید بیش از 45 متر باشد.
10- قطر داخلی لولههای خرطومی (یا قابل انعطاف) ماسکها نباید از 5/2 سانتیمتر کمتر باشد و لوله باید طوری باشد که پاره نشود و در اثر پیچ خوردن یا تا شدن راه عبور هوا را مسدود نکند.
11- فاصله ماسکهایی که دارای لوله خرطومی یا قابل انعطاف هستند تا محل اتصال به لوله اصلی نباید بیش از 5/7 متر باشد.
12- در موارد زیر دستگاههای اکسیژن مورد استفاده قرار میگیرند:
– در مواردی که بر علیه حریق مبارزه میکنند یا عمل نجات انجام میدهند و یا در هوای غیر قابل تنفس ناشی از تراکم گاز با نقصان اکسیژن کار میکنند.
– در موردی که محل کار بیش از 45 متر از نزدیکترین منبع هوای سالم فاصله دارد و استفاده از ماسکهای فیلتردار برای آنها مجاز نباشد.
آشنایی با اصول کلی بهسازی محیط کار
منظور از بهسازی محیط کار عبارت است از اقداماتی که باعث جلوگیری از انتشار عفونتها و سرایت آن به کارگران میشود. همچنین از میان بردن عوامل زیانآوری که مربوط به محیط کار خاصی نمیشود، نیز جزء بهسازی محیط کار محسوب میشود، برای تأمین سلامت کارگران بدون در نظر گرفتن نوع فعالیت مرکز تولیدی رعایت مسائل زیر الزامی است:
1- تهیه آب آشامیدنی پاک، سالم و کافی
2- جمعآوری و دفع مواد زاید مایع و جامد
3- تأمین غذای سالم برای کلیه کارکنان
4- کنترل و مبارزه با حشرات و جوندگان
5- ایجاد تسهیلات بهسازی کافی
6- تأمین نظافت عمومی محیط کار
در اینجا برای جلوگیری از افزایش حجم کتاب و برای در نظر گرفتن حوصله خوانندگان محترم و اعتقاد کامل به اینکه موارد 1 و 2 و 3 و 4 از موارد بسیار ضروری برای تأمین سلامت و ایمنی کارگران و محیط کار میباشد به توضیح موردهای 5 و 6 اکتفا کرده و برای مطالعه بیشتر به منابع دیگر موجود در این زمینه توصیه میشود.
ایجاد تسهیلات بهسازی محیط کار:
ایجاد تسهیلات بهسازی در هر واحد صنعتی ضروری است، داشتن این تسهیلات به تعداد کافی و تمیز نگهداشتن آنها از اشاعه بیماریهای واگیردار به طور محسوسی میکاهد. هر واحد تولیدی با توجه به تعداد و جنسیت کارکنان خود باید توالت، دستشویی، حمام، رختکن و اتاق استراحت مخصوص زنان داشته باشد.
سؤالات تشریحی فصل اول
1- کمکهای اولیه به هنگام برق گرفتگی را توضیح دهید.
2- عوامل فیزیکی زیانآور محیط کار را بیان کنید.
3- عوامل مؤثر در بازدهی کار را شرح دهید.
4- عوامل شیمیایی زیانآور محیط کار را بیان کنید.
5- راههای پیشگیری و کنترل ذرات در محیط کار را بیان کنید.
6- گازهای زیانآور در محیط کار را نام ببرید.
7- دستگاههای کنترل مواد آلاینده هوا در صنایع را نام ببرید.
8- آموزش ایمنی در کارگاه را تعریف کنید.
9- اهداف آموزش ایمنی در کارگاه را بیان کنید.
10- عوامل روانی و روحی محیط کار را بیان نمائید.
11- استعداد حادثه را توضیح دهید.
12- عوامل فیزیولوژیکی محیط کار را بیان کنید.
13- نقش روانشناسی در کار و صنعت را شرح دهید.
14- عوامل مؤثر در ایجاد و افزایش خستگی در محیط کار را
بیان نمائید.
15- مشخصات هر یک از وسایل حفاظت انفرادی در کارگاه را بیان کنید.
16- هر یک از علائم کالاهای بستهبندی شده را نامگذاری کنید.
17- جدول حوادث مختلف کارگاهی را ترسیم و تکمیل نمائید.
18- اصول کلی بهسازی محیط کار را بیان کنید.
19- تسهیلات بهسازی (نظافت و بهداشت) محیط کار را بیان نمائید.
20- اصول کلی فضاهای بهداشتی محیط کار را بیان کنید.
کمکهای اولیه
معمولاً کمکهای اولیه برای حفظ سلامت و حیات مصدوم یا بیمار قبل از رسیدن سرویس پزشکی و یا رسانیدن مصدوم به پزشک و مراکز درمانی انجام میگیرد.
تعریف کمکهای اولیه: عبارت است از اقداماتی فوری که بلافاصله پس از بروز حادثه صورت میگیرد و سبب کاهش چشمگیر مرگ و میر میشود.
شخص کمک دهنده نیازی به داشتن اطلاعات پزشکی یا پرستاری ندارد و با آموختن اصول کمکهای اولیه که خیلی ساده است هرکس میتواند این امر را به عهده بگیرد. لذا فرا گرفتن آن برای همه مردم ضروری، لازم و مفید است.
اهداف:
1- نجات و زنده نگه داشتن شخص مصدوم یا بیمار
2- جلوگیری از شدت یافتن عارضه
3- کمک به بهبود حال بیمار تا رسیدن و یا انتقال او به مراکز درمانی
صفات کمک دهنده:
1- سرعت عمل داشته باشد. در هر حادثه به سرعت از وضع بیمار، محیط اطراف او و حادثهای که اتفاق افتاده است اطلاعاتی کسب نموده و اقدام به نجات بیمار نماید.
2- در هر حادثه خونسردی خود را حفظ نموده و با آرامش دست به کار شوید.
3- به روحیه بیمار توجه نموده و سخنانش تسلیبخش و محبتآمیز بوده و رفتارش اطمینانبخش و توأم با دلسوزی باشد.
4- با اصول کمکهای اولیه آشنا باشد و بداند که در هر حادثه به چه نحو باید عمل کند و چه اقداماتی را انجام دهد.
5- ابتکار عمل داشته و از حاقل وسایل، حداکثر استفاده را در بهبود حال مصدوم بنماید.
حدود اختیارات و وظایف کمک دهنده:
1- وظایف کمک دهنده در سطح کمکهای اولیه بوده و از حد معینی تجاوز ننماید.
2- کمک دهنده به هیچوجه نباید در امور پزشکی و درمانی
که صلاحیت آنرا ندارد دخالت نماید.
3- دخالت کمک دهنده در امر درمان بیمار یا مصدوم باعث ایجاد عوارض بیشتر و ازدیاد ناراحتی بیمار خواهد شد.
وظایف کمکدهنده به دو دسته تقسیم میشوند:
الف) وظایف فرعی ب) وظایف اصلی
الف) وظایف فرعی کمکدهنده حیاتی، (قبل و بعد از کمکهای کمکدهنده) و نیز گزارش اقدامات انجام شده برای پزشک یا مراکز درمانی و اورژانس.
2- آگاه نمودن مراکز درمانی یا اورژانس (در هنگام کمک به مصدوم) جهت آمادگی هر چه بیشتر برای پذیرش بیمار.
3- اگر تنها هستید و نمیتوانید مصدوم را حمل کنید، پس از انجام کمکهای اولیه و به هوش آمدن مصدوم برای او سرپناهی درست کرده و مقدار لازم آب و غذا در دسترس او گذاشته و به دنبال کمک بروید.
4- «مجروحین» را معمولاً به پشت میخوابانند، ولی در مواقعی که مجروح یا بیمار حالت تهوع داشته و استفراغ میکند و یا بیهوش است (بدون داشتن صدمات دیگر بدنی) او را به حالت ایمنی درازکش و به پهلو میخوابانند.
ب) وظایف اصلی کمکدهنده:
1- دور کردن شخص مجروح یا مصدوم از محیط خطر در صورت لزوم (مثل ریزش کوه، آوار، آتشسوزی، غرقشدگی و …)
2- بازرسی راههای تنفسی کنترل علائم حیاتی بدن (مثل نبض، فشار خون، تنفس)
3- جلوگیری از خونریزی
4- کنترل علائم مسمومیت و اقدامات نجات مسموم
5- کنترل شکستگیها و انجام کمکهای اولیه لازم
یکی از علائم خطر در مصدوم، غیرطبیعی بودن مردمک چشمهاست که یکنواخت نبوده و یا هر دو بزرگ شده باشند.
زخمها
تعریف:
هرگاه در اثر عوامل مختلف قسمتی از پوست بدن تغییر شکل دهد و این تغییر شکل همراه با ضایعات و خونریزی باشد، زخم نامیده میشود.
انواع زخمها:
زخمها را برحسب شدت و ضایعات بوجود آمده و شکل ظاهری و شدت خونریزی و زمان التیام به انواع زیر تقسیم مینمایند:
1- زخمهای شکافدار یا بریدگیها: در این نوع زخمها دیواره زخم منظم، خونریزی زیاد و التیام سریع میباشد، این نوع زخمها در نتیجه بریدگی ایجاد میشوند و علت آنها بریده شدن پوست بوسیله آلت برندهای مانند کارد، تیغ، لیوان شکسته و نظایر آن میباشد.
2- زخمهای کوبنده: در این نوع زخمها دیواره زخم منظم و خونریزی کم و عموماً زیر جلدی بوده و التیام به کندی صورت میگیرد، مانند خوردن چکش بر روی ناخن.
3- زخمهای له شده: در این نوع زخمها خونریزی زیاد، دیواره زخم نامنظم و التیام به کندی صورت میگیرد مانند زخمهای ناشی از تصادفات.
4- زخمهای سوراخ شده: در این نوع زخمها دیواره منظم، خونریزی کم و التیام سریع میباشد مانند فرو رفتن میخ یا سوراخ و یا سرنیزه و گلوله و نظایر آن در بدن و احتمال عفونت اینگونه زخمها نیز به علت عدم دسترسی به عمق زخم زیاد میباشد.